Schotland, het eindverdict

Toegegeven, de titel klinkt ietwat definitief, maar wat zou er na mijn vertrek uit Schotland nog kunnen veranderen? Bij deze het eindverdict dus.
Sjoerd merkte bij zijn bezoek op dat de Schotten een volk zijn met een minderwaardigheidscomplex en nu ik er zelf geen deel meer van uit maak durf ik die woorden wel te beamen. De grootste reden voor de consistente inname van de underdogpositie.. de buren. De verhouding die wij in een tijdsbestek van vijf jaar met onze Oostelijke vrienden hebben vastgelegd is niets vergeleken met de zorgvuldige opbouw van de Schots-Engelse relatie over de afgelopen 800 jaar. En in die tijd kun je wel vrienden maken. Of vijanden natuurlijk.

En mocht Schotland er na haar oorlogen al redelijk uitgekomen zijn, in 1707 kreeg zij de genadeslag toen de Company of Scotland (de Schotse evenknie van de VOC) geen poot aan de grond kreeg in het door de Spanjaarden en Engelsen al verdeelde Amerika. Gevolg, Company of Scotland failliet, Schotland zelf failliet en op hangende pootjes naar Engeland toe om alsjeblieft samen gevoegd te mogen worden. Min of meer uit eigen initiatief dus nog zelfs.

Een stad die daar wel van profiteerde was Glasgow, als grootste stad aan de Britse Westkust kon zij floreren in de handel met Amerika. Ten koste van de arbeiders uiteraard, die als ze in opstand kwamen een enkeltje Amerikaanse tabaksplantage kregen (later werd het nog erger, dan werd je zelfs naar Edinburgh verbannen).

Ongeveer gelijktijdig waren er ook de opstanden in de hooglanden bekend als de Jacobijnse rebellen. Die werden neergeslagen en als gevolg daarvan werd alles wat als Schotse trots werd gezien verboden. De doedelzak, de tartan (toen nog niet verkrijgbaar in alle verschillende clankleuren maar gewoon afhankelijk van het kleur schaap) en zelfs enige clan achternamen. Min of meer werd de Highland man uitgebannen, nog eens versterkt met de Highland Clearances. Indirect vanuit de opdracht van de Engelse grootgrondbezitters, meer direct door hun eigen clanchiefs die er achter kwamen dat schapen per vierkante meter meer opleveren dan mensen. De highland-bewoners konden verder kiezen uit leven aan zee, in de grot stad of voor vertrek naar Amerika, zodat ze daar ook hun Klan hebben.

Maar dan, de Engelse koningin Victoria kiest Schotland uit voor haar buitenhuis en de schrijver Walter Scott verschijnt ten tonele. Hij beschrijft Schotland als de idyllische regio bij uitstek en plaatst de Schotse helden op het voetstuk waar zij horen. Men neme bijvoorbeeld Mary Queen of Scots, met zo maar even 20 jaar gevangenschap in de tower of Londen op haar naam. Of William ‘Braveheart’ Wallace. Won glorieus van de Engelsen en werd niet veel later minder glorieus gevierendeeld. En last but not least Rob Roy McGregor. Een veredelde schapendief maar door Scott vakkundig neer gezet als een Schotse Robin Hood. Nee, als je het van zulke helden moet hebben, dan vraag je om een minderwaardigheidscomplex. Wij zouden toch ook niet iemand als Jan Pietersz. Coen op een voetstuk plaatsen?

Over naar de moderne tijd dan maar. Ook voor voetbalhelden hoef je niet naar Schotland toe. En van het eens zo machtige Glasgow is eigenlijk nog maar weinig over. Hoewel, ze doen hun best om zich te herstellen van de donkere jaren 60 en 70, maar juist in de ontkenning (we doen het echt niet zo slecht als toen hoor) lijkt zich de bevestiging te bevinden dat men hier geen idee heeft waar men zich wel op kan richten. Behalve dan dus het verdedigen tegen de eigen negatieve reputatie. Dat kunnen ze hier goed.

Schotlandbreed (en in mindere mate dus ook geldend voor Glasgow) valt er wel degelijk het één en ander te halen voor de toekomst. En dan met name op de vlakken toerisme, duurzaamheid en gastvrijheid. Begrippen die hand in hand met elkaar zouden moeten gaan, maar niet iedereen heeft daar dezelfde ideeën over zo blijkt.

Ik heb het met eigen ogen mogen aanschouwen. Schotland heeft de mooiste natuur van Europa (hoewel men ook daar het nodige aan heeft proberen te doen. Tijdens de industriële revolutie is meer dan 80% van de bomen gekapt, de fabrieksschoorstenen moesten ook roken) en met een opprvlakte die vijf keer zo groot is als die van Nederland, tegenover drie keer zo weinig mensen kun je je een beetje voorstellen hoe machtig uitgestrekt de rurale gebieden hier zijn. En dan is nog niet eens genoemd dat de helft van de Schotten in de conglomeratie Glasgow-Edinburgh-Aberdeen wonen. Vergelijk het een beetje alsof je alleen de Limburgers in Nederland laat wonen. Het zou nochtans een verbetering zijn. Voor de goede orde beschouwen we dan wel Geert W. als Hagenaar.

Met al die toeristische kansen zou je verwachten dat de Schotten een beetje zuinig zijn op hun land en op zich wel, van Europa zijn zij het verst met initiatieven op het gebied van duurzame energie. Denk aan waterkrachtcentrales en windmolens. Heel veel windmolens. Niet dat deze het uitzicht verpesten, ze worden min of meer in de scenery opgenomen. Daarbij zijn de Schotten simpelweg trots op hun schone energie (overigens ook op de olie die ze oppompen waardoor ze nettobetalers aan de UK zijn, één van de voornaamste onafhankelijkheidsargumenten, maar dat is een ander verhaal).

De enige die niet van windmolens schijnt te houden is Donald Trump, maar hij is dan ook Amerikaan. Maar wel in het bezit van een resot alhier. En nu is hij bang dat door de windmolens de toeristen weg zouden blijven en dat zou slecht zijn voor zijn beurs. Aheum, de Schotse economie natuurlijk.

Toch is er een nadeel van Schotland toeristenland. Ze maken hier op plaatsen er nog al een rotzooi van. Nu heb ik het afgelopen jaar geen Nederlandse snelwegberm gezien dus mijn vergelijkingsmateriaal is licht beperkt, maar Nederland is dan ook een stuk minder afhankelijk van haar toerisme. Bovendien schijnt het tegenwoordig al als betuttelend opgevat te worden als je zegt dat je je eigen rotzooi op moet ruimen.

Maar serieus, dan heb je zo’n mooi land en dan laat je er zo’n rotzooi achter. En dan ben je als bevolking zo sociaal en sympathieke om je vervolgens iedere dag vanaf 1 uur ’s middags klem te zuipen. En waarom? Geen idee. Is het dan toch de minderwaardigheid die vanuit de Schotse cultuur tot uiting komt? “Stel je voor dat we dadelijk echt ons best gaan doen met dit land, dan worden we zo nog eens een keer het voorbeeld van de rest van de wereld..” “Laten we dat dan maar even niet doen, dat brengt alleen maar afgunst, verantwoordelijkheid en verplichtingen met zich mee. Laten we de pracht van dit land vooral geheim houden voor de buitenwereld.. You need another whisky mate?"

Ik ben in ieder geval dankbaar dat ik dit geheim voor een jaar van dichtbij mee heb mogen maken. Nu ik geen Schot meer ben, voor zover ik dat ooit was, hoef ik dit geheim ook niet meer om culturele redenen voor mezelf te houden. Ik zou zeggen, doe er uw voordeel mee!